Ακούμε εδώ και πολλά χρόνια για την αξία της Μεσογειακής Διατροφής και τον ρόλο της στην υγεία του ανθρώπου. Είναι τελικά μια πραγματικότητα ή άλλος ένας μύθος;

Το 1958 ξεκίνησε η μελέτη των επτά χωρών από τον Ancel Keys και τα συμπεράσματά της είναι αυτά που γνωρίσαμε ως μοντέλο Μεσογειακής Διατροφής. Η μελέτη αυτή διήρκησε πάνω από 25 χρόνια σε πληθυσμό πάνω από 13.000 ανθρώπους ηλικίας 40-60 ετών, σε επτά χώρες. Τα ευρήματα της μελέτης μιλούσαν για μειωμένο κίνδυνο εμφάνισης καρδιαγγειακών, καρκίνου, σακχαρώδη διαβήτη και γενικά μικρότερη θνητότητα σε χώρες της Μεσογείου σε σχέση με τις λοιπές χώρες, που εξετάστηκαν, όπως η Φινλανδία, η Αμερική, η Ολλανδία κ.α. Το 1990 με μεγάλη επιτυχία τα αποτελέσματα αυτά περιεγράφηκαν σχηματικά με τη μορφή της Μεσογειακής Πυραμίδας, με στόχο την κατανόηση και την υιοθέτηση των συνηθειών αυτών από το γενικό πληθυσμό. Αν και η πυραμίδα αυτή έχει αλλάξει αρκετά ως σήμερα, εν τούτοις οι αρχές της Μεσογειακές διατροφής θεωρούνται από μεγάλους οργανισμούς, όπως ο American Diabetic Association, ο World Health Organization, ο American Heart Association κ.α. ως βέλτιστες διατροφικές συνήθειες για την πρόληψη και την θεραπεία σοβαρών νόσων, όπως τα καρδιαγγειακά και ο σακχαρώδης διαβήτης. Το 2010 μάλιστα χαρακτηρίστηκε ως άυλη πολιτιστική κληρονομιά για την ανθρωπότητα από την UNESCO.

Όταν λέτε ότι έχει αλλάξει αρκετά τι εννοείτε; Δεν ισχύει η πυραμίδα που ξέρουμε;

Η μελέτη γύρω από τη Μεσογειακή Διατροφή συνεχίζεται έως σήμερα. Ακόμα και τα αποτελέσματα εκείνης της έρευνας μελετώνται με διαφορετικούς στατιστικούς τρόπους και με διαφορετικές μεθόδους. Πλέον, από το 2010, η Μεσογειακή πυραμίδα έχει αλλάξει. Αν προσέξουμε τις διαφορές στις δύο πυραμίδες βλέπουμε πως η νέα πυραμίδα μιλά και για συνήθειες τρόπου ζωής και μάλιστα τις τοποθετεί στη βάση της, θεωρώντας πως έχουν μεγαλύτερη σημασία ακόμα και από την επιλογή τροφίμων. Έτσι η τακτική σωματική δραστηριότητα, η κατανάλωση εποχικών, παραδοσιακών, τοπικών προϊόντων, το φαγητό με φίλους ή με την οικογένεια, η επαρκής ανάπαυση κ.α. θεωρούνται ακρογωνιαίοι λίθοι για τη μακροζωία και την υγεία. Παραμένουν, βέβαια, οι βασικές αρχές επιλογής τροφίμων δηλαδή η προτίμηση φυτικών τροφίμων κυρίως αμυλούχων, όπως οσπρίων, ψωμιού, ρυζιού κλπ, αλλά και φρούτων και λαχανικών έναντι ζωικών τροφίμων, όπως το κρέας και τα τυριά. Επιπλέον, εξακολουθεί να συστήνεται η αποκλειστική χρήση ελαιόλαδου και η αποφυγή παχυντικών τροφίμων, όπως τα γλυκά. Τέλος, οι συστάσεις αναφέρονται στη σημαντικότητα της σωστής ενυδάτωσης από όποια πηγή και αν προέρχεται (όχι μόνο από το νερό, αλλά και από ροφήματα).

Θεωρείτε ότι στην Ελλάδα σήμερα ακολουθούμε το Μεσογειακό μοντέλο;

Τα αποτελέσματα στην Ελλάδα δεν είναι διόλου ενθαρρυντικά. Δυστυχώς, η άκριτη υιοθέτηση δυτικών προτύπων σίτισης και η αλόγιστη αναζήτηση της απόλαυσης μέσα από το γρήγορο, εύκολο και νόστιμο (αλμυρό και λιπαρό) φαγητό έχουν απομακρύνει μεγάλες ομάδες πληθυσμού από το Μεσογειακό μοντέλο διατροφής. Τα θύματα αυτού του «κύματος μοντέρνας διατροφής» είναι κυρίως τα παιδιά. Μελέτες όπως η GRECO από τον Farajian P et al που δημοσιεύτηκε στο Atherosclerosis το 2011, αλλά και άλλες όπως αυτές της Kontogianni MD et al που δημοσιεύτηκε στο Journal of Nutrition το 2008 δείχνουν πολύ μικρό βαθμό συμμόρφωσης με το Μεσογειακό τρόπο διατροφής που μειώνεται όσο μικρότερο ηλικιακά είναι το δείγμα. Αντίθετα, και σε αυτές αλλά και σε άλλες μελέτες φαίνεται πως άτομα άνω των 60 ετών έχουν πιο Μεσογειακό τρόπο ζωής. Το συμπέρασμα από τα παραπάνω, είναι πως όσο απομακρύνεται ο πληθυσμός από αυτό το μοντέλο τόσο τα προβλήματα που σχετίζονται με τη διατροφή (παχυσαρκία, σακχαρώδης διαβήτης, καρδιαγγειακά κλπ) πολλαπλασιάζονται.

Αν θα μπορούσατε να αλλάζατε αυτήν την τάση τι θα συστήνατε;

Είναι απλό: επιστροφή στις ρίζες μας. Επιστροφή στα τρόφιμα και τα προϊόντα της ελληνικής γης. Άσκηση και κίνηση στην καθημερινότητά μας. Λιγότερο άγχος και λιγότερη καθημερινή …εξόντωση. Η πίεση που περνά ο λαός μας λόγω κρίσης έχει φέρει κι αυτή τα δυσμενή αποτελέσματά της στην καθημερινότητά μας, στις συνήθειες μας, στη διατροφή μας και συνεπώς στην υγεία μας. Πρέπει επίσης να τονίσω πως η απώλεια των οικογενειακών γευμάτων έχει σπρώξει τη διατροφή μας σε πιο εύκολες λύσεις, που δεν είναι απαραίτητα οι καλύτερες. Οι περισσότεροι Έλληνες δουλεύουν πολλές ώρες παραλείποντας το μεσημεριανό γεύμα, με αποτέλεσμα να βρίσκεται η οικογένεια γύρω από το τραπέζι μόνο το βράδυ, οδηγώντας πολλές φορές σε βραδινή υπερφαγία. Είναι ανάγκη να επαναπροσδιορίσουμε το ρόλο της διατροφής στη ζωή μας, να ψωνίζουμε πιο έξυπνα, να μαγειρεύουμε τακτικότερα και πιο παραδοσιακά, να κινούμαστε περισσότερο και να αγχωνόμαστε λιγότερο. Επιστροφή στις ρίζες μας λοιπόν.